‘โรคตะกอนหินปูนในหูชั้นในหลุด’ สาเหตุของอาการเวียนศีรษะบ้านหมุนที่พบได้บ่อยที่สุด

โรคตะกอนหินปูนในหูชั้นในหลุด (Benign paroxysmal positional vertigo: BPPV) เป็นโรคที่พบบ่อยที่สุด ที่ทำให้ผู้ป่วยมีอาการเวียนศีรษะบ้านหมุนเป็นๆ หายๆ โดยมีความผิดปกติอยู่ที่หูชั้นใน มักสัมพันธ์กับการเปลี่ยนท่าทางของศีรษะ ซึ่งบทความนี้จะให้ความรู้ถึงสาเหตุ อาการ การรักษา รวมถึงคำแนะนำในการปฎิบัติตัวเพื่อลดโอกาสการกลับเป็นซ้ำของโรค สามารถนำไปใช้สังเกตตนเองและคนรอบข้าง เพื่อเข้าสู่กระบวนการรักษาได้อย่างเหมาะสม

โอกาสในการเกิดโรคตะกอนหินปูนในหูชั้นในหลุด

• พบได้ในคนอายุ 30 – 70 ปี มักพบในคนอายุเกิน 60 ปี
• พบในเพศหญิงมากกว่าเพศชาย อัตราส่วน 1.5-2 : 1
• สามารถเกิดในหูทั้งสองข้างได้ประมาณร้อยละ 15
• โรคนี้มีโอกาสกลับเป็นซ้ำได้

กลไกการเกิดโรค
โดยปกติแล้วภายในหูชั้นในของมนุษย์ มีอวัยวะควบคุมการทรงตัว (Utricle, Saccule, Semicircular canal) ซึ่งใน Utricle มีตะกอนหินปูน (Otoconia) ที่เคลื่อนไปมาโดยไม่หลุด เพื่อรับรู้การเคลื่อนไหวของศีรษะ หากมีสาเหตุที่ทำให้ตะกอนหินปูนหลุด จะทำให้ตะกอนหินปูนดังกล่าวเคลื่อนที่ไปมาใน Semicircular canal และส่งสัญญาณไปยังระบบประสาทส่วนกลาง กระตุ้นให้เกิดอาการเวียนศีรษะบ้านหมุนได้

สาเหตุของการเกิดโรค

• ความเสื่อมตามวัย เมื่ออายุมากขึ้นตะกอนหินปูนจะเปราะง่าย ทำให้ตะกอนหินปูนหลุดได้ง่ายขึ้น
• อุบัติเหตุบริเวณศีรษะ
• โรคของหูชั้นใน
• การผ่าตัดหูชั้นกลางหรือหูชั้นใน
• การเคลื่อนไหวศีรษะซ้ำๆ การก้มเงยศีรษะบ่อย ๆ
• ไม่ทราบสาเหตุ (พบประมาณครึ่งหนึ่งของผู้ป่วยโรคนี้)

อาการของโรค

• เวียนศีรษะบ้านหมุน เมื่อมีการเคลื่อนไหวของศีรษะอย่างรวดเร็ว เช่น ล้มตัวลงนอนหรือลุกจากที่นอน, ก้มหยิบของ, เงยหน้า, หันศีรษะ บ้านหมุนมักมีอาการไม่นาน (ส่วนใหญ่ไม่เกิน 1 นาที)
• ขณะเวียนศีรษะบ้านหมุนอาจมีคลื่นไส้อาเจียนร่วมด้วย
• ไม่มีหูอื้อหรือเสียงดังในหู
• ไม่มีความผิดปกติของระบบประสาทส่วนกลางอื่น

การวินิจฉัยโรค
โรคตะกอนหินปูนในหูชั้นในหลุดสามารถวินิจฉัยได้จากประวัติและตรวจร่างกายที่จำเพาะ การตรวจร่างกายเพื่อการวินิจฉัยโรคอาจกระตุ้นให้ผู้ป่วยมีบ้านหมุนขณะตรวจได้

การรักษาโรคตะกอนหินปูนในหูชั้นในหลุด

• รักษาด้วยยา ได้แก่ ยาบรรเทาอาการเวียนศีรษะ ยาแก้คลื่นไส้อาเจียน
• ทำกายภาพบำบัดโดยแพทย์ เป็นการขยับศีรษะและคอโดยใช้แรงดึงดูดของโลกเพื่อเคลื่อนตะกอนหินปูนให้กลับเข้าที่ (Canalith repositioning procedure)
• บริหารและฝึกระบบประสาททรงตัว (Vestibular rehabilitation) เพื่อให้อาการเวียนศีรษะดีขึ้น

คำแนะนำในการปฏิบัติตัว เพื่อช่วยลดโอกาสการกลับเป็นซ้ำของโรค

• เวลานอนควรหนุนหมอนสูง (หนุนหมอน 2 ใบ) หรือใช้เตียงนอนปรับระดับให้ศีรษะสูง
• หลีกเลี่ยงการนอนราบ
• หลีกเลี่ยงการนอนตะแคงด้านที่กระตุ้นให้เกิดอาการเวียนศีรษะบ้านหมุน

ข้อมูล : นพ.สุเมธ เฟื่องกำลูน แพทย์เฉพาะทางด้านโสต ศอ นาสิกวิทยา ศูนย์ หู คอ จมูก โรงพยาบาลนวเวช
ภาพ : นวเวช

---