account_circleเห็นภาพ ณเดชน์ คูกิมิยะ ยืดอกประกาศตนว่าเป็น “ออกหลวงอินราชภักดี เจ้ากรมกองกระเวนขวา” ในละคร ลายกินรี ออกอากาศทางช่อง 3 แล้วหลายๆ คนอาจแอบรู้สึกหมั่นไส้ และสงสัยว่า “เจ้ากรมกองกระเวนขวา” นี่คือตำแหน่งอะไร สำคัญอย่างไร แล้วทำไมต้อง “ขวา”
“กองกระเวน” หรือ “ตระเวน” ในสมัยอโยธยา นั้นมีหน้าที่คล้ายตำรวจ ทำหน้าที่รักษาความปลอดภัย ตรวจตราความเรียบร้อย จับกุมผู้ร้ายหากมีเหตุเกิดในพระนคร เจ้ากรมกองกระเวนคือหัวหน้าของกองกระเวนทั้งหมด มีอำนาจดูแลไปถึงคุกหลวงด้วย โดยขึ้นตรงกับ “ออกญายมราช” ผู้เป็นเสนาบดีกรมนครบาล หรือ “กรมเวียง” ในรูปแบบบริหาร “จตุสดมภ์” (เวียง วัง คลัง นา) แบบโบราณ
แล้วคำว่า “ขวา” มาจากไหน ?
ในการจัดรูปแบบการปกครองตั้งแต่ต้นยุคอโยธยา จะมีการวางตำแหน่งของฝ่ายในและฝ่ายหน้าในวัง รวมทั้งข้าราชการไว้ที่ ซ้าย ขวา หน้า หลัง หรือตามทิศ แบบคติโบราณ มเหสีก็มีซ้ายขวา อนุชาหรือโอรสที่มีอำนาจสืบต่อราชบัลลังก์ได้ก็เป็นวังหน้า วังหลัง หรือในหน่วยงานต่างๆ อย่างกองกระเวน ก็แบ่งเป็น 2 กอง คือ ซ้ายและขวา แบ่งเขตดูแลกันคนละส่วน แม้กระทั่งกรมแพทย์ ก็มีกรมแพทยาหน้า และกรมแพทยาหลัง (เจ้ากรมแพทยาหลังคือบิดาของแม่หมอพุดซ้อน – ตามในละคร) แบ่งขอบเขตการดูแลรักษาผู้ไข้และจัดจ่ายยาเช่นกัน
การแบ่งขวาและซ้าย ที่เห็นชัดที่สุดน่าจะเป็น “กรมท่าขวา” และ “กรมท่าซ้าย” กรมท่าขวานั้นดูแลการค้าขายและควบคุมการเข้ามาขนส่งสินค้าของเรือจากชาติที่อยู่ทางฝั่งขวาของอ่าวไทย ได้แก่อินเดีย เปอร์เซีย และชาติยุโรปต่างๆ ส่วนกรมท่าซ้ายดูแลการค้าขายและเรือสินค้าจากฝั่งซ้ายของอ่าวไทย อาทิจีน ญี่ปุ่น เกาหลี
ได้รู้อย่างนี้แล้วคงหายสงสัย ว่าทำไมณเดชน์ถึงมีตำแหน่ง “ขวา”