ชวน หลีกภัย จิตอาสาเขียนลวดลายฉากบังเพลิง เพื่อแทนคุณในหลวงรัชกาลที่ ๙

ชวน หลีกภัย ศิลปินจิตอาสาที่ร่วมสร้างสรรค์จิตรกรรมไทย “ฉากบังเพลิง” ในพระเมรุมาศของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช บรมนาถบพิตร

สิ่งที่ ชวน หลีกภัย อาสาทำครั้งนี้ ไม่ใช่เพราะเคยดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรี แต่เพราะเป็นคนไทยที่มีหัวใจแห่งความจงรักภักดี

“ช่วงแรกที่มาช่วยงานที่สำนักช่างสิบหมู่ ผมไปช่วยงานแผนกโรงหล่อประติมากรรม ทำหน้าที่รับใช้ทุกคน ไม่เกี่ยงงาน ให้ทำอะไรก็ทำ เพราะทุกคนที่มาที่นี่ต่างก็อยากทำเพื่อรับใช้พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 9 เป็นครั้งสุดท้ายกันทั้งนั้น

“ต่อมาผมได้รับมอบหมายให้มาเขียนภาพจิตรกรรมฉากบังเพลิงด้านทิศใต้ ซึ่งเป็นภาพเหล่าเทวดาและนางฟ้าที่อยู่ข้างๆ ภาพพระนารายณ์อวตารปางที่ 7 รามาวตาร (อวตารเป็นพระราม) และปางที่ 6 ปรศุรามาวตาร (อวตารเป็นพราหมณ์ผู้ใช้ขวาน เป็นอาวุธ) จำนวน 2 ภาพ โดยผมช่วยลงพื้นสีและเขียนลายผ้านุ่งของเทวดาและนางฟ้าทั้งหมด 16 องค์ ตามความเชื่อที่ว่า เทวดาและนางฟ้าเหล่านี้จะคอยรับเสด็จพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 9 บนสวรรคาลัย

“นอกจากนี้ผมยังได้วาดภาพดอกไม้ที่พระองค์ท่านเคยทรงปลูกไว้ อย่างต้นศรีตรังที่โรงพยาบาลศิริราช และต้นหางนกยูงที่มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ซึ่งถือเป็นงานที่ผมพอทำได้ เนื่องจากมีทักษะเรื่องลายเส้นอยู่บ้าง เพราะสมัยเรียนที่มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์เคยรับจ้างเขียนภาพฝาผนังที่พระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท”

ในงานนี้คุณชวนยังได้ช่วยคิดลวดลายผ้านุ่งของเหล่าเทวดาและนางฟ้าประจำแต่ละทิศ เพื่อให้งานฉากบังเพลิงสมพระเกียรติยิ่งขึ้น

“ที่ผมคิดนำลายผ้านุ่งทั้ง 4 ภาคของไทยที่สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ ในรัชกาลที่ 9 ทรงส่งเสริมและอนุรักษ์ไว้มาใช้ในงานครั้งนี้ โดยแต่ละภาคจะปรากฏอยู่บนฉากบังเพลิงทั้ง 4 ทิศ เช่น ฉากบังเพลิงทิศเหนือเป็นลายผ้านุ่งของกลุ่มไทลื้อ ทิศตะวันตกแทนภาคกลาง จึงใช้ลายราชสำนัก ผสมผสานกับลายผ้าสมัยใหม่ ทิศตะวันออกคืออีสาน ใช้เป็นลายผ้าแพรวา ส่วนทิศใต้เป็นลายผ้านาหมื่นศรีจากจังหวัดตรัง ซึ่งทั้งหมดนี้เปรียบได้กับตัวแทนของคนไทยทั้งชาติที่เฝ้าฯรับเสด็จ นับเป็นพระมหากรุณาธิคุณของสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ ในรัชกาลที่ 9 ที่ทรงอนุรักษ์ผ้าไทยอันเป็นมรดกของชาติไทยไว้ ไม่อย่างนั้นคงค่อยๆ สูญหายไปตามกาลเวลา

“หลายคนที่เห็นผมจากข่าว นึกว่าผมมาแค่เจิมงาน ไม่คิดว่าผมจะมาทำงานเบื้องหลังอยู่ที่ช่างสิบหมู่มาเป็นเวลากว่า 3 เดือนแล้ว ผมมาอาทิตย์ละ 3 – 4 วัน บางวันมาครึ่งวันเช้า บางครั้งมาช่วงเย็น ด้วยความรู้สึกดีใจที่ได้ตอบแทนพระมหากรุณาธิคุณของพระองค์ท่าน”