account_circleลมหนาวยังปกคลุมทางตอนเหนือ ใครที่แวะเวียนไปเมืองน่าน และพอมีเวลาอยากจะซึมซับอารมณ์ชิลๆ แบบเก่า ที่นั่นยังมีคุ้มอีกแห่งที่ขอแนะนำให้ติดต่อเข้าชม เพราะยังไม่ได้เปิดให้ชมอย่างเป็นทางการ แต่ทายาทผู้ดูแลคุ้มยินดีและอนุญาตให้ชมได้ โดยไม่เก็บเงินแต่อย่างใด
นั่นคือ คุ้มเจ้าเมฆวดี ที่มีอายุร่วม 120 ปีแล้ว
เจ้าชุติมา และเจ้าวราภรณ์ ณ น่าน
คุ้มแห่งนี้ตั้งอยู่ที่ถนนมหายศ ตรงข้ามกับประตูหลังของโรงแรมเทวราช โรงแรมเก่าแก่อีกแห่งหนึ่งของเมืองน่าน ตัวคุ้มซ่อนตัวอยู่หลังตึกแถวที่เปิดเป็นร้านค้า จึงทำให้บริเวณอันกว้างขวางภายในเงียบสงบ เมื่อเดินผ่านรั้วเข้าไป ถัดจากลานสนามหญ้าจะเห็นอาคารครึ่งตึกครึ่งไม้ โดยในส่วนที่เป็นไม้ชั้นบนนั้น มีความเก่าแก่สวยงาม สร้างด้วยไม้แดงทั้งหมด จึงมีความแข็งแรงทนทาน เดิมหลังคามุงด้วยแป้นเกล็ดไม้ แต่ได้ผุพังไป และซ่อมแซมยาก จึงเปลี่ยนมาเป็นมุงสังกะสี ส่วนชั้นล่างเดิมเป็นใต้ถุนสูง แต่มีการปรับแต่งให้เหมาะสมตามประโยชน์ใช้สอย จนกลายมาเป็นดังเช่นปัจจุบัน
เจ้าชุติมา เจ้าวราภรณ์ และคุณสมชาย หุ่นนวล สามีเจ้าชุติมา
ปัจจุบัน ผู้ครอบครองคุ้มเก่าแก่ทรงคุณค่าหลังนี้ คือ เจ้าชุติมาและเจ้าวราภรณ์ ณ น่าน ที่ให้การต้อนรับอย่างดี และเล่าถึงประวัติความเป็นมาว่า
คุ้มเจ้าเมฆวดี ครั้งที่หลังคายังเป็นแป้นเกล็ดไม้
คุ้มเจ้าเมฆวดี ครั้งที่หลังคาเปลี่ยนเป็นสังกะสีแล้ว
คุ้มเจ้าเมฆวดี ในปัจจุบัน
“คุ้มนี้ เจ้าราชวงศ์สุทธิสาร ณ น่าน โอรสลำดับที่ 8 ของพระเจ้าสุริยพงษ์ผริตเดช เจ้าผู้ครองนครน่านองค์ที่ 63 กับเจ้าบัวเขียว ณ น่าน ธิดาคนโตของเจ้ามหาพรหมสุรธาดา เจ้าผู้ครองนครน่านองค์ที่ 64 (องค์สุดท้าย) สร้างเป็นเรือนหอให้เจ้ายายเมฆวดี ธิดาคนกลางของท่าน ซึ่งแต่งงานกับเจ้าตาน้อยหล ซึ่งเป็นลูกของเจ้าหนานบุญรังษี โอรสอีกองค์ของพระเจ้าสุริยพงษ์ฯ เจ้าตาทำงานสัมปทานป่าไม้มาตลอด
พระรูปพระเจ้าสุริยพงษ์ผริตเดช ในอิริยาบถต่างๆ
เจ้าสุทธิสารและเจ้าบัวเขียว ณ น่าน
“เจ้ายายเมฆวดี มีพี่น้องผู้หญิงรวมตัวท่านทั้งหมด 3 คน คือ เจ้าดาวเรือง น่าน เจ้าเมฆวดี และเจ้าบุญตุ้ม (มารดาในเจ้านิรมิตร สิริสุขะ มารดาของปูเป้-รามาวดี และเชอรี่-เข็มอัปสร สิริสุขะ) และเจ้ายายก็มีลูกสาว คือ เจ้าแม่มอญแก้ว ซึ่งแต่งงานกับเจ้าพ่ออินทร ณ น่าน ทำงานศาล มีลูก 4 คน คือ ชุติมา วีรพล วัฒนา และวราภรณ์ ครอบครัวเราอยู่ที่นี่มาตลอด
เจ้าน้อยหล และเจ้าเมฆวดี ณ น่าน
สองภาพด้านบน คือ เจ้าอินทรและเจ้ามอญแก้ว ณ น่าน เจ้าพ่อเจ้าแม่ของเจ้าชุติมาและเจ้าวราภรณ์
ห้องโถงกลางเรือน มีโต๊ะกินข้าวเก่าแก่กว่า 100 ปี แต่เก้าอี้ผุพังไปหมดแล้ว
ห้องแต่งตัว
“คุ้มนี้ เดิมอยู่ตรงข้างหน้าๆ ค่อนไปติดถนนใหญ่ ระยะหลังเจอปัญหาน้ำท่วมใหญ่หลายคราว ครั้งล่าสุดเมื่อปีพ.ศ. 2554 เราจึงตัดสินใจยกตัวเรือนเลื่อนเข้ามา ด้วยเทคนิคแบบโบราณ ใช้คนดึงแค่ 7 คนค่อยๆขยับเข้ามาเหมือนหุ่นยนต์เดินทีละก้าว ใช้เวลาทั้งหมด 15 วัน มาตั้งบนเสาที่หล่อขึ้นใหม่ให้สูงกว่าเดิม และบันไดทางขึ้นสองด้านแบบโบราณก็ทุบทิ้ง ก่อใหม่ให้เหลือเพียงด้านเดียว ส่วนใต้ถุนก็ก่อคอนกรีตเสริมกั้นเป็นชั้นล่างสำหรับเป็นที่อยู่อาศัยของพวกเรา และเป็นการเสริมเรือนไม้ด้านบนให้มั่นคงแข็งแรงขึ้น
เตียงนอนของเจ้าน้อยหลและเจ้าเมฆวดี อายุกว่า 100 ปี
ถ้วยชามโบราณที่สั่งมาจากต่างประเทศ อายุกว่า 100 ปีแล้ว
“ตัวเรือนไม้ชั้นบน เราไม่ค่อยได้ขึ้นใช้สอยเท่าใด พยายามอนุรักษ์เอาไว้ให้คงสภาพเดิม และตั้งใจจะจัดแสดงภาพถ่ายเก่าๆ ของบรรพบุรุษ และข้าวของเครื่องใช้ถ้วยชามที่ตกทอดมานานร่วมร้อยกว่าปีแล้ว เพื่อให้คนรุ่นหลังได้เข้ามาชมและศึกษา ส่วนที่พิเศษของเรือนนี้อีกอย่างคือ มีส่วนที่เก็บเป็นยุ้งข้าวเปลือกแบบบ้านโบราณในสมัยก่อน เพราะเรายังทำนากันอยู่ด้วย ซึ่งเดี๋ยวนี้แทบจะไม่มีบ้านไหนที่ทำยุ้งแบบนี้แล้ว
ปืนและดาบโบราณของพระเจ้าสุริยพงษ์ผริตเดช
“ตอนที่ตัดสินใจจะเคลื่อนเรือนชั้นสูง ทีแรกเราคิดว่า จะรื้อทิ้งสร้างใหม่หมดเลย แต่พอดีปีนั้นทางจังหวัดขอความร่วมมือให้คนที่อยู่บ้านเก่าช่วยกันอนุรักษ์ เราจึงเก็บไว้ ถ้ารื้อทิ้งไปคงเสียดายแย่ เพราะหาไม่ได้อีกแล้ว
หลังหน้าต่างสองบานนั้น เป็นยุ้งเก็บข้าวเปลือก
“ตอนนี้เราไม่ได้เปิดให้เข้าชมตลอดเวลา แต่ถ้าใครติดต่อเข้ามา แล้วเราสะดวกก็จะเปิดให้ชม โดยไม่เก็บค่าเข้าชมสักบาท อยากให้เป็นวิทยาทาน ซึ่งที่ผ่านมาคนที่สนใจและนักศึกษาที่เรียนด้านสถาปัตยกรรมก็มาขอชมอยู่หลายคณะ เราก็พาขึ้นมาชม ระหว่างนี้ เราทยอยนำภาพเก่าและข้าวของเก่าๆที่มีอยู่ใส่ตู้ ซึ่งเป็นของเก่าทั้งนั้น จัดแสดงไปเรื่อยๆ ตามกำลังความสามารถที่จะทำได้
“ส่วนอนาคตอาจจะใช้เรือนนี้ทำประโยชน์อื่นใดได้บ้าง ค่อยดูกันอีกที ถ้าใครแวะมาเที่ยวเมืองน่าน แล้วอยากจะเข้าชมก็ติดต่อเข้ามาได้ค่ะ”
***สนใจติดต่อนัดหมายเข้าชมคุ้มเจ้าเมฆวดีได้ที่ เจ้าชุติมาและเจ้าวราภรณ์ ณ น่าน โทร. 084 -0466516
เรื่องและภาพ : ชวัลณัฏฐ